Halil İnalcık Kimdir?

Halil İnalcık (7 Eylül 1916, İstanbul– 25 Temmuz 2016, Ankara),Türk tarih profesörü.

Eserleriyle Osmanlı-Türk tarihine hem siyasi ve ekonomik konularda hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orijinal katkılarda bulunmuş bir bilim insanıdır. Tüm Balkan dillerine ve Arapçaya çevrilmiş olan "The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600" ve "An Economic and Social History of the Ottoman Empire" gibi kitapları dünya üniversitelerinde başlıca ders kitabı olarak kullanılmaktadır. Tarih alanındaki üstün çalışmaları ve yetiştirdiği öğrenciler sebebiyle Şeyh-ûl Müverrihin (Tarihçilerin şeyhi) ve Tarihçilerin Kutbu gibi isimlerle de anılmıştır. İnalcık, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde 32 yıl hizmet verdikten sonra 1972 yılında Chicago Üniversitesi'nde Osmanlı Tarihi Kürsüsünü, 1993 yılında Bilkent Üniversitesi'nde Tarih Bölümünü kurmuştur.

İnalcık, 1916'da İstanbul'da dünyaya geldi. 1923-1930 arasında Ankara Gazi Mektebi'nde, bir yıl Sivas Muallim Mektebi'ne devam etti. Orta tahsilini 1931'de Ankara'da Gazi Muallim Mektebi'nde tamamladıktan sonra Balıkesir Necati Bey Muallim Mektebi'nde lise tahsiline devam etti. 1936 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yeni Çağ Tarihi bölümünde yüksek öğrenimine başladı. 1940 yılında mezun olduktan sonra fakültede asistan olarak kaldı.

1942 yılında Tanzimat ve Bulgar Meselesi adlı doktora tezini verdi. 1943'te Viyana'dan 'Büyük Ricat'e Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı başlıklı teziyle doçentliğe atandı.

Uzun yıllar aynı fakültede Osmanlı ve Avrupa tarihi üzerine dersler veren İnalcık, 1947'de Türk Tarih Kurumu (TTK) üyeliğine seçildi.

İnalcık, Haziran 1952'te Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı-Kırım Hanlığı İşbirliği teziyle profesörlük unvanı aldı.

Columbia, Princeton, Pennsylvania, Harvard Üniversitelerinde ziyaretçi profesör olarak dersler veren İnalcık, 1972 Ankara Üniversitesinden emekli olarak Chicago Üniversitesi'nde Osmanlı Tarihi Kürsüsünü kurdu.

İnalcık, Osmanlı/Türk tarihi araştırmalarının ortaya koyduğu yeni bilgi ve bulguların en üst düzeyde paylaşılıp tartışılması için"International Association for Social and Economic History of Turkey" adlı uluslararası bir birlik kurdu, ilk 1977'de Hacettepe Üniversitesi'nde olmak üzere 11 uluslararası kongrenin toplanmasına öncülük etti.

1986 yılında Chicago Üniversitesi'nden de emekliye ayrıldı ve 1993 yılında Bilkent Üniversitesi'nde Tarih Bölümü'nü kurdu. 2003 yılında Bilkent Üniversitesi'nde Halil İnalcık Center for Ottoman Studies adlı bir merkez kurdu. İnalcık, çok iyi düzeyde Osmanlı Türkçesi, iyi düzeyde; İngilizce, Fransızca, Almanca, orta düzeyde de; Arapça, Farsça ve İtalyanca biliyordu. Dünyanın çeşitli üniversitelerinden çok sayıda fahri doktora tevcih edilen İnalcık, 20. yüzyıl sona ererken Cambridge'de bulunan Uluslararası Biyografi Merkezi tarafından dünyada sosyal bilimler alanında sayılı 2000 bilim adamı arasında gösterilmiştir.

Hayatı ve tarihçiliğini anlattığı Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık Kitabı adlı söyleşi kitabı Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'ndan 2005 yılında yayımlanmıştır.

Avrasiya Akademiyası'nın kurucu üyelerinden birisi idi.

Halil İnalcık çoklu organ yetmezliği nedeniyle 25 Temmuz 2016 tarihinde saat 19.10'da Ankara'da tedavi gördüğü hastanede 99 yaşında hayatını kaybetti. Ölümünün ardından Bilkent ve Ankara Üniversitesi'nde tören düzenlendi. Cenazesi Bakanlar Kurulu kararı ile Fatih Sultan Mehmet'in de türbesinin bulunduğu Fatih Camii Haziresi'ne defnedildi.

Ölümünün ardından birçok yerde anma törenleri düzenlenen İnalcık için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatı ile özel bir kabir yapıldı. Geleneksel Osmanlı kabirleri tarzında düzenlenen İnalcık'ın "ulema kabri" 22 Temmuz 2017'de tamamlandı. Mermerden yapılan kabrin yazma ve motifleri altın varak ile süslendi.

Başlıca eserleri

·         Makaleler 1: Doğu Batı,

·         Fatih devri üzerinde tetkikler ve vesikalar,

·         Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet,

·         Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1 /1300-1600,

·         Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 2 / 1600-1914,

·         Osmanlı İmparatorluğu - Toplum ve Ekonomi

·         Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600),

·         Tanzimat ve Bulgar Meselesi,

·         ABD Tarihi, Allan Nevins/Henry Steele Commager (çeviri

·         Şair ve Patron,

·         Balkanlar (Prof. Dr. Erol Manisalı ile).

·         Atatürk ve Demokratik Türkiye,

·         Devlet-i Aliyye, 2009.

·         Kuruluş - Osmanlı Tarihini Yeniden Yazmak

·         Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu 

·         OSMANLILAR, Fütühat ve Avrupa İle İlişkiler

·         Has-Bağçede 'Ayş u Tarab - Nedimler Şairler Mutripler,

·         Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı

·         Osmanlılar, 2010.

·         Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı, 2011.

·         Rönesans Avrupası Türkiye'nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci,

·         Osmanlı ve Modern Türkiye,

·         Devlet-i 'Aliyye: Tagayyür ve Fesad, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar

Ödülleri

·         1986 İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Ödülü

·         1991 T.C. Dışişleri Bakanlığı Yüksek Hizmet Madalya ve Diploması

·         1993 Sedat Simavi Vakfı ödülü: Sosyal Bilim alanında yılın en iyi eseri: Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi,

·         1995 Titulesco Medal of High Service, Romanya Büyükelçiliği, Ankara

·         1998 İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü Ödülü

·         2002 T.C. Kültür Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü

·         2002 The "2002 Soranos Friendship-Award 2002